TÜRK ERMENİ UYUŞMAZLIĞI

   Birinci Dünya Savaşı insanlık için çok büyük bir felakettir. Milyonlarca insanın ölümüne ve yaralanmasına sebep olmuştur. Sınırlar değişmiş ve birçok insan göç etmek zorunda kalmıştır. 1915 olaylarının en sarsıntılı sonuçlarından biri Türk Ermeni sorunudur ve halen iki devlet arasında bu sorun devam etmektedir.

   19. yüzyılın yarısından başlayarak Çarlık Rusya’sı, Osmanlı İmparatorluğunu zayıflatmayı ve bölmeyi amaçlamıştır. Ermenilerin ayrılıkçı faaliyetlerine ve isyanlarına destek vermiştir. Bu destek, çoğunluğu Osmanlı Müslümanlarının oluşturduğu bölgelerdeki milliyetçi Ermeni grupları daha fazla kökleşme ve silahlanma yönünde isteklendirmiştir. Sonuçta, önemli sayıdaki silahlı Ermeni gruplar etnik açıdan bağdaşık bir Ermeni yurdu yaratabilmek için işgalci Rus ordusunun saflarına katılmışlardır.

   Tüm bu durumlara karşılık olarak, Osmanlı Hükümeti 1915 yılında savaş bölgesinde ve ya yakınında ikameti olan Ermeni halkının, Rus ordusunun bitirme ve temas hatlarından uzaklaştırılarak, İmparatorluğun güney vilayetlerine göç edilmesi talimatını vermiştir. Savaş alanından uzakta yaşayan, ancak düşmanla işbirliği yaptığı bilgisi alınan ve ya bundan şüphelenilen bazı Ermeniler de zorunlu tehcire tabi tutulmuştur.

   Osmanlı Hükümeti tehcir edilenlerin bakımı, korunması ve beslenmeleri yönünde planlama yapmasına rağmen, Ermenilerin çoğu büyük acılar içinde yaşamışlardır. İç çatışmalardan kaynaklanan savaş koşulları daha da zorlaşmıştır. İntikam almak isteyen yerel gruplar, saldırganlık, açlık, salgın hastalıklar ve çöküş durumundaki bir devlette yaşanan genel hukuksuzluk durumu trajedi yaşanmasına yol açmıştır. 

   Ermeni halkına karşı suç işleyen bazı Osmanlı devlet görevlilerinin de bulunduğu bilinmektedir. Bununla birlikte, tarihi belgeler Osmanlı Hükümetinin söz konusu olayların yaşanmaması için uğraştığı, aksine, bu suçları işleyenleri cezalandırdıklarını ispatlamaktadır. Hükümetin tehcirin düzenli ve güvenli bir şekilde uygulanması yönündeki talimatına uymayan devlet görevlileri mahkemede yargılanmışlar ve suçlu bulunanlar Birinci Dünya Savaşının bitişinden çok önce Hükümet tarafından idama mecbur edilmişlerdir.

    İki halk arasındaki bağlantılar, 1915 olayı ile Türk ve Ermeni orduları arasında 1918-1920 döneminde yaşanan savaşlara rağmen 1960’lara kadar önemli bir sorunla karşılaşmadan devam etmiştir. Ancak, Soğuk Savaş devimleri Ermeni halkına acı hatıraları ile kederlerini sömürmüştür. Bu durum bazı milliyetçi Ermeni grupların kökleşmesini körüklemiş ve Türk karşıtı şiddet hareketlerine neden olmuştur. 1975’den itibaren 20’den fazla Türk diplomatı ve aile mensubu Ermeni militanların terör saldırılarına kurban olmuşlardır.